Det ser dårleg ut for Arktis. Oppvarminga går fortare enn forventa, og konsekvensane vil bli omfattande. Det viser den største rapporten som er laga om klimaendringar i Arktis, der UiB-forskarar også har medverka.
Rapporten Arctic Climate Impact Assessment (ACIA) er laga på bestilling frå Arktisk råd, som er eit forum beståande av åtte land som omgjev polkalotten: Canada, Danmark, Finland, Island, Norge, Sverige, Russland og USA. Funna blir presenterte i Reykjavik i dag.
− ACIA-rapporten er meir spesifikk når det gjeld dei arktiske områda enn dei globale rapportane frå FN sitt klimapanel, og han inkluderer konsekvensar for samfunnet, infrastrukturen og biodiversiteten i tillegg til reine klimaendringar, fortel professor Helge Drange ved Nansensenteret og Geofysisk institutt.
Han er ein av dei over 250 forskarane som har levert innspel til rapporten. Forskarane har arbeidd i grupper med dei ulike kapitla. Frå Bergen har mellom anna professor Harald Loeng ved Havforskingsinstituttet og Bjerknessenteret vore leiar for kapittelet om marine økosystem. Og konklusjonane i ACIA-rapporten er ikkje triveleg lesestoff:
Ein ventar at temperaturen i Arktis vil auke med 4-7 grader dei neste hundre åra. Det er dobbelt så stor auke som ein forventar ved lågare breiddegrader. Med auka temperatur kjem kortare og mildare vintrar og reduksjon i snø- og isdekke. Om nokre tiår vil det sannsynlegvis bli mogleg å krysse Arktis med skip i sommarhalvåret. Vegetasjonssonene vil endre seg, og plante- og dyreartar vil flytte nordover og forstyrre økosystema. Isbjørnen er mellom dei artane som kan bli utrydda fordi leveområda deira forsvinn. I store område vil permafrosten trekke seg tilbake, og medføre store øydeleggingar på bygningar og infrastruktur.
Mange faktorar
Som om ikkje det var nok, vil livet i Arktis bli utsett for store dosar ultrafiolett stråling i tiåra som kjem. Klimaendringane vil verke saman med faktorar som kjemisk forureining, overfiske, endring i bruk av landareal, auke i folketalet og kulturelle og økonomiske endringar. Til saman blir det store forandringar, som også får konsekvensar for resten av verda.
Resultata i rapporten blir presenterte og diskuterte på eit firedagars symposium i Reykjavik. Symposiet blir avslutta med ein ”Looking to the future”-dag der både forskarar og politikarar skal drøfte implikasjonane i funna.
− Når funna er lagt fram, blir det opp til kvart enkelt land å vurdere alvoret i situasjonen opp mot kostnadene ved å gjere noko med det, seier Drange, som ikkje er svært optimistisk.
− Skal det skje noko som monnar, må det skje globalt, men det er få som er genuint interesserte i å gjere store endringar fordi det kostar for mykje. Til sjuande og sist er det politikarane som må ta desse avgjerdene, men dei har også andre omsyn å ta. Politikarar blir valde for ein kort periode i ein liten region, medan klimaproblema er globale og har ein tidshorisont på fleire hundre år.