Forskingsetisk fokus på stipendiatar
Saman med jussprofessor Kai Kruger har det forskingsetiske utvalet ved UiB (Redelighetsutvalget) laga nye retningsliner for relasjonen rettleiar og doktorgradsstipendiat.
Utvalet for forskingsetikk har handsama fire saker i 2002-2003. Manglande kreditering av annan forskar, uklåre relasjoner mellom rettleiar og doktorgradsstipendiat, plagiat og avskrift er i korte trekk innhaldet i sakene som vart handsama av utvalet.
Årsmeldinga til Redelighetsutvalget er no å finne på nett, med oversikt over sakene som har vore handsama i perioden. Dei har ifølgje professor Bente Gullveig Alver, som er dei tilsette sin representant i Redelighetsutvalget, sett det som naudsynt og viktig å sjå særskilt på relasjonen doktorstipendiat og rettleiar.
Vancouver-reglane
- Det har mellom anna å gjere med komplekse tilhøve som opphavsrett og eiendomsrett. I arbeidet har det forskingsetiske utvalet fokusert på tilhøvet mellom åndsverkslova på den eine sida, og dei såkalla Vancouver-reglene på den andre, seier Alver.
Vancouver-reglane er utvikla av redaktørar for vitskaplege tidsskrift og er rådgjevande i forhold til mellom anna medforfattarskap og andre kompliserte område innanfor vitskapleg publisering.
Dei fem områda Redeleghetsutvalget særleg har arbeidd med er medforfattarskap og opphavsrett når doktorgradskandidatar publiserer forskingsresultat som kan tilbakeførast til andre enn doktorgradskandidaten. Rett - og rådveldespørsmål i tilhøve til metoder som inngår i et doktorgradsprosjekt. Rett- og rådveldespørsmål i tilhøve til datamateriale som inngår i et doktorgradsprosjekt, rettleiars plikter og ansvar når doktorgradskandidatens prosjekt utløser konflikter om til dømes medforfatterskap og anna i det lokale fagmiljø og til slutt konflikter mellom rettleiarar som verkar inn på innlevering til bedømming.
Jusprofessor Kai Kruger har blitt trukke inn i arbeidet med dei juridiske sidene i dette arbeidet og retningslinene ligg ute på nettet.
Få saker
Ifølgje Alver er talet på saker knytt til redelegheit aukande, særleg i USA likevel har Redelegheitsutvalet ved UiB hatt få saker.
- Dette kan skuldast fleire faktorar. Det kan vere at det faktisk ikkje er så mange saker ved UiB, eller at sakene blir løyst lokalt. Det er jo det vi ønskjer at den slags saker skal. Det kan også vere at Reddelegheitsutvalet er av så ny dato at kollegene våre ikkje veit om oss, seier Alver. Ho sat ni år i det Nasjonale forskningsetiske komité for samfunnsvitenskap, humaniora og juss (NESH) - og har mykje røynsle med slike spørsmål.
Alver meiner at stadig hardare konkurransepress innanfor forskingsmiljø kan bidra til at problemet med plagiatsaker kan vere aukande.
Eit beredskapsorgan
- Det ideelle ville vere at det forskingsetiske utvalet vart overflødig og det er viktig at utvalet ikkje blir sett på som eit overvakingsorgan. Vi er eit beredskapsorgan som kan vere til hjelp i saker ein ikkje klarer å løyse lokalt, seier Alver. Ho meiner universitetstilsette har god kjennskap til regelverket og forskingsetiske retningsliner, men at det er naudsynt å halde den forskingsetiske debatten levande i forskingsmiljøa.
Universitetet i Bergen er i aukande grad involvert i internasjonalt forskingssamarbeid, internasjonale forskarar har kortare eller lengre opphald ved UiB. Dei forskingsetiske standarder kan vere ulike frå land til land og gjeldande standarder må presiserast i forskingssamarbeidet. Det er blant anna viktig å vere klar over kven som har eigarskap til datafiler som ein samarbeider om, og at dein tidvis har eit komplisert eigarskap til forskingsresultat.
Alver ser også eit nytt problemfelt i den vaksande bruke av ulike kjelder henta frå Internett, kanskje særleg gjeld det studentarbeid.
Lite utval, høg kompetanse
Alver representerer dei fagleg tilsette ved UiB i redelegheitsutvalet. Saman med prorektor Rune Nilsen utgjer ho heile utvalet, men dei støttar seg på juridisk ekspertise når det er naudsynt. Det kan dessutan trekkast inn fagleg ekspertise frå det miljøet som klagesaken kjem frå. Fakultetet, der saken høyrer heime, skal førebu saka.
- Ved å arbeide med saker av prinsipiell karakter håper utvalet stadig å styrke si kompetanse som bereiskapsorgan, avsluttar Bente Alver.