I forslaget til statsbudsjett for 2014 er UiB og UiO taparane. Begge universiteta har ein nedgang når det gjeld resultatbasert finansiering. UiB får nærare 2,5 million mindre enn i år på utdanningssida, men heile 9,5 million nedgang i den resultatbaserte delen av forskingsbudsjettet. På den andre sida finn ein Universitetet i Tromsø og Universitetet i Agder, med ein auke på 46 og 14 millionar.
Når UiB får mindre pengar for utdanning, skuldast det både færre studentar og færre produserte studiepoeng.
– Dei siste åra har me bygd ned studieporteføljen på lågare grad, men auka talet på studieplassar for vidareutdanning og profesjonsstudium. Ser ein til dømes på NTNU, har dei auka talet på årsstudium og plassar på praktisk-pedagogisk utdanning.
Det seier Oddrun Samdal, viserektor for utdanning.
Vurderer tilbod til endå fleire
Talet på studieplassar har altså ikkje auka ved UiB. Men likevel opplever universitetet kvart år at nokre plassar står tomme, sjølv om tal frå Samordna opptak fortel noko anna.
– Me er opptekne av å fylla plassane. Men kvart år ser me at nokre fell frå første semester. Nokre byter studium, medan andre melder seg opp som studentar men endar opp med å jobba i staden. På enkelte program vil me difor ha færre studentar enn det er plass til, seier Samdal.
UiB overbookar til ei viss grad når dei sender ut tilbod om studieplassar.
– Me brukar røynsler frå tidlegare opptak, og ser på kor ein må senda ut fleire tilbod.
– Må ein gi tilbod til endå fleire?
– Ja, me må kanskje gjera det. Og dersom det då vert fleire som byrjar her, må me handtera det, og ha fokus på at det ikkje skal gå ut over studiekvaliteten for studentane, seier Samdal.
Vil ha fullfinansiering og heiltidsstudentar
Viserektoren seier at når det gjeld produserte studiepoeng har ein dei siste ti åra fått eit mykje betre register.
– Sjølv om me ser ein liten nedgang dei siste åra, har me betre kontroll. Totalt sett har me ein auke i studiepoeng sjølv om me no altså har færre studentar, seier Samdal.
– Studentane avla markant fleire studiepoeng i 2012 enn før kvalitetsreforma vart innført. Studiepoeng per student auka frå 35 i 2002 til 42,7 i 2009. Deretter har det vore ein mindre reduksjon til 41,9 i 2012.
Viserektoren seier at dersom ein held dei studentane som ikkje avlegg eksamen utanfor, og reknar studiepoeng per fulltidsekvivalent var talet 56,2 studiepoeng i 2012. Men dette talet kjem ikkje fram i dei vanlege statistikkane.
Samdal seier at UiB har lagt til rette for at fleire skal fullføra studia sine, gjennom tilrettelegging som mellom anna kollokviegrupper og rettleiing.
Ikkje alle studieplassar er fullfinansierte frå staten. Frå UiB har det vorte sagt at det er uaktuelt å oppretta nye studieplassar dersom dei ikkje vert finansierte hundre prosent.
– Når plassane er fullfinansierte, kan me òg i større grad tilby mellom anna mentorordning, seier Samdal.
Ho er òg oppteken av at studentane faktisk skal vera studentar – på heiltid.
– Når dei ikkje er det, vil eg påstå at dei lærer mindre. I tillegg er det lite samfunnsøkonomsik ved at institusjonane taper pengar. Det har vorte snakka om at mange studium ved UiB og UiO i større grad enn ved andre institusjonar legg opp til sjølvstudium, og at det slik vert lettare å kombinera studering og jobbing. Andre stader er studiekvardagen meir forpliktande, og studentane brukar meir tid på studiestaden, seier Samdal.
Færre doktograder enn andre
UiB taper òg pengar fordi andre institusjonar produserer fleire doktorgrader. UiB sitt mål er 250 nye doktorgrader i året, og det held ein. Men dei andre universiteta aukar meir.
– Me ser at både me og andre har fått færre EU-midlar dei siste åra, og det har òg noko å seia for talet på stipendiatstillingar. Talet på faste universitetsstipendiat har lagt stabilt, og me ser òg at me får fleire gjennom ph.d-løpet no enn for ti år sidan, seier Samdal.
– Kjennest det litt urettferdig å koma dårleg ut når ein sjølv aukar – men andre aukar meir?
– Nja. Er det urettferdig, eller gir det oss noko å strekkja oss etter, spør Samdal.
– Det er viktig å vera ein attraktiv stad både for forsking og utdanning, og me ønskjer oss mange søkjarar per studieplass. Eg trur det er bra å ha noko å strekkja seg etter med tanke på å søkja ekstern finansiering av phd-stipend.
I den nye regjeringa sin tilleggsproposisjon til statsbudsjettet, er det lagt inn hundre millionar kroner ekstra til universitets- og høgskulesektoren. Desse pengane vil verta fordelt etter oppnådde resultat i 2012.
